Gastblogger Vincent neemt je mee in de wereld van analoge fotografie. Deze keer gaat hij het hebben over filters.

Zoals aangekondigd: ik heb een paar upgrades aangeschaft. Waaronder een midframe camera. De Mamiya 6. En ja, een midframe (of 120mm) camera heeft een groter dynamisch bereik dan de full frame (35mm) camera. Maar, dat was niet mijn ontdekking. Dat was filters. To filter or not to filter, is nu de vraag.

In eerdere blogs schreef ik al dat het dynamische bereik van een 35mm camera ongeveer 5 stops licht is. En aangezien ik graag foto’s met tegenlicht maak, ga ik daar regelmatig overheen met donkere vlekken of lichte vlekken zonder contrast tot gevolg.  In de digitale wereld los je dit probleem op met HDR. Maar hoe in de analoge wereld?

Eigenlijk was het antwoord simpel: gebruik filters. Iemand vroeg me eens, wat voor filter adviseer je mij dan? Eigenlijk hebt je grofweg twee keuzes: een schroef filter of een voorzet filter. Omdat ik vaak met grijsverloop filters werk heb ik gekozen voor een 75mm brede voorzetfilter. Breder hoefde niet omdat mijn grootste groothoek een brandpunt van 24mm heeft. Het tweede voordeel is dat ik door gebruik te maken van verloopringen mijn voorzetfilter ook kan gebruiken op mijn andere lenzen. Voor straatfotografie raad ik de schroeffilters aan, want je staat voor schut met een grote plaat voor je ho…. ik bedoel camera.

In bovenstaande foto heb ik mijn filters voor het eerst gebruikt. Dat moest ook wel omdat de lantaarn links erg overheersend was, waardoor de rechterkant van de foto compleet zwart zou worden. Om dit te compenseren heb ik twee filters gebruikt. 1 zacht grijs verloopfilter 0,5ND. Dat is een filter die van doorzichtig langzaam overgaat naar een donkere tint grijs. En een oranje filter; die, de naam verraad het al, oranje van kleur was.

Omdat dit een nacht foto betrof gaat de zonnige 16 regel niet op. Ik deed maakte daarom eerst een foto met mijn digitale camera. Vervolgens hing ik de filters om en nam ik de instellingen over op mijn analoge camera. De keuze voor een zachte overgang is bewust. Want de Mamiya 6 is een viewfinder. Je kijkt dus NIET door de lens zodat ik niet kon controleren of het filter goed zat. Als je goed kijkt zie je dat de linkerkant van de foto iets donkerder is dan de rechterkant. De harde overgang is gewoon mijn schaduw.

Het tweede filter was een kleuren filter. In de zwart wit fotografie worden deze vaak gebruikt om contrasten te verhogen.

Het rode filter wordt in de landschapsfotografie vaak gebruikt om een dramatische look en feel te creëren. Het blokkeert namelijk de kleuren groen, lichtblauw en donkerblauw waardoor deze zwart op de foto komen. Daardoor wordt de blauwe lucht zwart en worden de witte wolken duidelijker zichtbaar. Hetzelfde geldt voor rode rozen die duidelijker zichtbaar worden tegen een groene achtergrond die nu zwart kleurt.

Het oranje filter is het meest populaire filter. Het zit tussen het dramatische van het rood filter en het subtiele van de geel filters in. Het vermindert de invloed van mist en geeft stenen muren een mooie tint. Tevens brengt het wolken duidelijk naar voren.

Het geel filter doet ongeveer hetzelfde als het oranje filter, maar wat subtieler.

Het groene filter wordt minder gebruikt maar heeft zijn waarde bij het ophalen van groene kleuren en verdonkeren van rode. Als je dus een foto van een roos wilt, kun je kiezen voor een lichte knop met donkere bladen (rood filter) of andersom (groen filter)

Een blauw filter wordt bijna niet gebruikt. Aangezien het de lucht wit kleurt en bijna alle ander kleuren zwart. Maar als je het goed gebruikt, zijn minimalistische foto’s je deel.

Uit deze filters had ik dus de keuze om bovenstaande foto te maken. Het landschap bestond voornamelijk uit de kleuren geel (van de lantaarns) en groen (van het grasveld en de bladeren).

Maar welke moet je nu kiezen? Deze tabel kan je helpen bij deze vraag. bovenaan zie je de kleuren van de kleuren filters. Links zie je de kleuren van de regenboog. In de eerste twee kolommen zie je hoe de regenboog kleuren er in zwart wit uitzien, zonder filter. In de kolommen erna zie je hoe de verdeling eruitziet MET filters.

Welke keuze heb ik nu zelf gemaakt? Nou geen filter was geen optie. De foto had dan slechts drie grijze zones zones gehad: een zone licht grijs vanwege het gele licht, en twee zones wat donkerder grijs vanwege de twee tinten groen. Zoals eerder gezegd, met een filter kan je dit contrast beïnvloedden. Zo kan het er voor zorgen dat een zone GRIJS mooi WIT wordt. Een rood filter viel af omdat het donkergroene talud dan te zwart werd. Groen viel af omdat dan al het groen een licht grijs vlak werd. Bleef geel en oranje over. De keuze viel op oranje omdat die net wat meer contrast gaf.

De tabel suggereert dat de verschillen groot zijn. Echter dat zijn ze niet. Ze zijn eerder klein. Dus als je ze echt wilt zien, dan zul je dit vaak moeten oefenen. Ik doe dat door kleuren foto’s om te zetten naar monochrome foto’s. Dat kan bijvoorbeeld met Silver efex pro. Een plug-in binnen photoshop Lightroom. Binnen deze plug-in kun je kleuren filters kiezen en zien welke invloed die hebben op je foto. Begin daarbij eerst met de kleurfilters Rood, Geel en Blauw. Hiertussen zit het grootste verschil. Door steeds tussen de kleuren filters te switchen zie je steeds beter wat er gebeurd.

Als je de verschillen begint te zien, kies dan een grijs vlak en probeer deze door een filter keuze lichter of donkerder te maken. Denk bijvoorbeeld weer aan een rode roos. Die wordt met een rood filter mooi wit opgehaald en met een groen filter zwart.

Als dit droog zwemmen lukt, kun je de “visualiseren” oefening uit mijn eerdere blog weer oppakken. Ga naar buiten en visualiseer de foto. Dus probeer de foto te zien, voordat je hem gaat maken. Zet je camera op monochrome (grijs filter) en neem een foto. Klopt het?

Zo ja, kies dan een onderwerp en probeer te visualiseren met welk filter je deze kunt uitlichten. Zet vervolgens je camera op monochrome met je gekozen filter en bekijk het resultaat. Klopte je inschatting? En lichtte de juiste details op? Voor de tweede keer Ja? Gefeliciteerd, je begint een zwart kijker te worden.

Veel succes met de oefeningen. En laat me maar weten via een comment of het is gelukt.

In de volgende blog mijn “ontdekking” hoe je een foto kunt maken waarbij je de randen van het dynamische bereik opzoekt, zonder dat de foto mislukt..